Show द्वादश ज्योतिर्लिंग मंदिरों की स्थिति। हिन्दू धर्म में पुराणों के अनुसार शिवजी जहाँ-जहाँ स्वयं प्रगट हुए उन बारह स्थानों पर स्थित शिवलिंगों को ज्योतिर्लिंगों के रूप में पूजा जाता है।[1] ये संख्या में १२ है। सौराष्ट्र प्रदेश (काठियावाड़) में श्रीसोमनाथ, श्रीशैल पर श्रीमल्लिकार्जुन, उज्जयिनी (उज्जैन) में श्रीमहाकाल, ॐकारेश्वर अथवा ममलेश्वर, परली में वैद्यनाथ, डाकिनी नामक स्थान में श्रीभीमशंकर, सेतुबंध पर श्री रामेश्वर, दारुकावन में श्रीनागेश्वर, वाराणसी (काशी) में श्री विश्वनाथ, गौतमी (गोदावरी) के तट पर श्री त्र्यम्बकेश्वर, हिमालय पर केदारखंड में श्रीकेदारनाथ और शिवालय में श्रीघृष्णेश्वर।[क] हिंदुओं में मान्यता है कि जो मनुष्य प्रतिदिन प्रात:काल और संध्या के समय इन बारह ज्योतिर्लिंगों का नाम लेता है, उसके सात जन्मों का किया हुआ पाप इन लिंगों के स्मरण मात्र से मिट जाता है।[2] प्रत्येक ज्योतिर्लिङ्ग का एक एक उपलिंग भी है जिनका वर्णन शिव महापुराण की कोटिरुद्र संहिता के प्रथम अध्याय से प्राप्त होता है [3] स्थल12 ज्योतिर्लिंगों के नाम शिव पुराण अनुसार (शतरुद्र संहिता, अध्याय 42/2-4) हैं।
सन्दर्भ
टीका टिप्पणीक. ^ सौराष्ट्रे सोमनाथं च श्रीशैले मल्लिकार्जुनम्। :उज्जयिन्यां महाकालमोंकारममलेश्वरम्॥1॥परल्यां वैद्यनाथं च डाकिन्यां भीमशंकरम्।:सेतुबन्धे तु रामेशं नागेशं दारुकावने॥2॥वाराणस्यां तु विश्वेशं त्र्यम्बकं गौतमीतटे।:हिमालये तु केदारं घृष्णेशं च शिवालये॥3॥एतानि ज्योतिर्लिंगानि सायं प्रात: पठेन्नर:।:सप्तजन्मकृतं पापं स्मरणेन विनश्यति॥4॥स्रोत्र
इन्हें भी देखें
पूरी दुनिया में कितने ज्योतिर्लिंग है?इन्हीं पवित्र शिवालयों में भोलेनाथ के 12 प्रसिद्ध ज्योतिर्लिंग भी हैं। इन ज्योतिर्लिंगों का महत्व सबसे अधिक है। धार्मिक मान्यताओं के मुताबिक, भोलेनाथ के 12 ज्योतिर्लिंगों में भगवान शिव ज्योति के रूप में स्वयं विराजमान हैं।
12 ज्योतिर्लिंग के नाम और कहाँ स्थित है?देशभर में कहां-कहां पर हैं ये 12 ज्योतिर्लिंग यहां पढ़ें.. सोमनाथ ज्योतिर्लिंग, गुजरात ... . मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंग, आंध्र प्रदेश ... . महाकालेश्वर ज्योतिर्लिंग, मध्य प्रदेश ... . ओंकारेश्वर ज्योतिर्लिंग, मध्य प्रदेश ... . केदारनाथ ज्योतिर्लिंग, उत्तराखंड ... . भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग, महाराष्ट्र ... . विश्वनाथ ज्योतिर्लिंग, उत्तर प्रदेश. भारत का पहला ज्योतिर्लिंग कौन सा है?पहला स्थान: सोमनाथ यह ज्योतिर्लिंग गुजरात के काठियावाड़ में स्थापित है। दूसरा स्थान: श्री शैल मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंग मद्रास में कृष्णा नदी के किनारे पर्वत पर स्थापित है। तीसरा स्थान: ये महाकाल उज्जैन के अवंति नगर में स्थापित महाकालेश्वर ज्योतिर्लिंग।
१२ ज्योतिर्लिंग कौन कौन सी है?Lord Shiva 12 Jyotirlinga : हिंदू धर्म में भगवान शिव (Lord Shiva) को मोक्ष के देवता के रूप में जाना जाता है. ... . – सोमनाथ ज्योतिर्लिंग, गुजरात ... . – मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंग, आंध्रप्रदेश ... . – महाकालेश्वर ज्योतिर्लिंग, उज्जैन ... . – ओम्कारेश्वर ज्योतिर्लिंग,खंडवा ... . – केदारनाथ ज्योतिर्लिंग, उत्तराखंड ... . – भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग, महाराष्ट्र. |